Arabuluculuk Nedir? Arabuluculuğun Faydaları Nelerdir?

Arabuluculuk Nedir?

Hukuk uyuşmazlığının tarafı olan kişilerin, kendi aralarında anlaşma sağlayamaması durumunda özgür iradeleriyle seçtikleri tarafsız ve uzman bir üçüncü kişinin arabulucu moderatörlüğünde, dava açılmadan önce veya dava açıldıktan sonra başvurdukları bir uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Arabuluculuk yargılama süreci olmayıp, uyuşmazlığın mahkeme dışı, hızlı ve kesin bir şekilde çözülmesini amaçlayan bir usul hukuku kurumudur.

İşçi ve işveren uyuşmazlığı, ticari uyuşmazlıklar, tüketici uyuşmazlıkları, kira uyuşmazlıkları, ortaklığın giderilmesi uyuşmazlıkları hakkında arabulucuya başvurulabilir.

* Zorunlu Arabuluculuk: Bazı uyuşmazlıklar için mahkemeye dava açmadan önce arabulucuya gitme zorunluluğu vardır. Zorunlu arabuluculuk, bu uyuşmazlıklar açısından dava şartıdır. Yani, arabulucuya gitmeden açılan dava, dava şartı yokluğu nedeniyle reddedilir. Ticari davalar ve iş davalarına konu olan bazı talepler (kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla mesai ücreti, maaşlar vb.) zorunlu arabuluculuk kapsamına alınmıştır.
* İhtiyari Arabuluculuk: İhtiyari arabuluculuk, tarafların bir arabulucuya gitme zorunluluğu olmadığı halde uyuşmazlığın çözümü için dava açmadan önce arabulucuya başvurmayı tercih etmesidir. Taraflar üzerinde tasarruf edebilecekleri her türlü özel hukuk uyuşmazlığıyla ilgili ihtiyari arabuluculuk yoluna başvurabilir.

Arabulucu Kimdir?

Arabulucu, arabuluculuk konusunda eğitim almış, Adalet Bakanlığı Arabulucular Siciline kayıtlı, aralarında hukuki uyuşmazlık olan tarafları bir araya getirerek onların görüşmelerini, görüşmeye devam etmelerini ve anlaşmaya varmalarını sağlayan hukukçu bir kişidir.

 

Arabuluculuğun Faydaları Nelerdir?

 

* Arabuluculukta süreç tarafların talepleri doğrultusunda ilerler,
* Arabuluculukta ortak menfaat göz önünde bulundurulur,
* Arabuluculuk anlaşması mahkeme kararına eş değerdir,
* Arabuluculuk Ekonomik ve düşük maliyetlidir,
* Arabuluculukta gizlilik ilkesi bulunmaktadır,
* Süreç boyunca taraflar eşittir,
* Arabuluculukta Sürecin Kontrolü Tarafların Elindedir.
* Davaya göre daha kısa sürede sonuçlanır, zaman kaybını önler.
* Davada yaşanan belirsizlikleri ortadan kaldırır.
* Mahkemelerdeki masraflar yapılmaz, masrafsızdır.
* Mahkemeye göre daha rahat bir ortamdır.
* Dava açmadan önce, dava aşamasında ve sonrasına başvurulabilir.
* Davadan vazgeçmenin hukuki ve maddi sonucu varken Arabuluculuktan vazgeçmenin maddi ve hukuki bir riski yoktur.
* Arabulucunuzu kendiniz seçebilirsiniz ama Mahkeme hakimini seçemezsiniz.
* Ticari bilgiler ve hesaplar gizli kaldığından bilgiler açığa çıkmaz, itibar korunur, rekabet gücü korunmuş olur.
* Taraflar çözümü kendileri bulduklarından ilişkiler devam eder.
* Mahkemeye göre daha esnektir. İcra edilebilir olduktan sonra birden fazla çözüm yolu belirlenip anlaşma sağlanabilir.

*Arabuluculukta uyuşmazlık olması durumunda dava yoluna başvurma hakkı devam etmektedir.

 

Arabuluculuk ile uyuşmazlıklarda hızlı çözüm

 

Arabuluculuk uyuşmazlığın çözümünü hızlı sonuçlandırmaktadır. İşe iade davalarında yasada 2 aylık yargılama 1 aylık temyiz süresi öngörülmüş ise de ortalama işe iade davası 2 yıllık bir süreci bulunmaktadır.

Tazminat ve işçilik alacaklarına ilişkin davalar ise 2-3 yıl sürmektedir. Mahkemenin yoğunluğuna göre bu süre 5-6 yıllık süreyi dahi geçmektedir. Davaların bu kadar uzun sürmesi tarafları mağdur ettiği gibi, mahkemelerin de iş yükünü arttırmaktadır. Bu durumda arabuluculuğun zorunlu tutulması ile mahkeme yoluna başvurulmadan uyuşmazlık çözüme ulaşması amaçlanmaktadır.

 

Zorunlu arabuluculukta arabuluculuk görüşmelerine katılınmaması durumunda;

 

Arabuluculuk görüşmelerine mazeret göstermeden katılmayan taraf, son uzlaşmazlık tutanağında belirtilecek ve davada lehine karar verilmiş olsa bile, yargılama giderinin tamamını ödemekle yükümlüdür.

 

Arabuluculukta İnsan Kaynakları’nın yeri nedir?

 

Arabuluculuk görüşmelerine taraflar şahsen katılabileceği gibi vekilleri aracılığı ile de katılabileceklerdir. İşverenin tüzel kişilik olduğu durumlarda işvereni temsilen şirketin kanuni yetkilisi de katılabilecektir. İnsan kaynakları yöneticisinin bu kapsamda, kanuni yetkili sıfatının bulunması halinde arabuluculuk görüşmelerine katılması söz konusu olabilecektir.

Bunun yanı sıra şirket avukatı ile birlikte arabulucu görüşmelerine İnsan kaynakları yetkililerinin de bilgi verme, kayıtları inceleyerek değerlendirme yapma ve İnsan kaynakları’nın çalışanlara daha yakın olması sebebiyle iletişimin kuvvetlendirilmesi amacı ile katılması olasıdır.

 

Arabuluculuk Toplantısında Dikkat Edilmesi Gerekenler;

 

* Toplantı iş yeri dışında tarafsız bir alanda yapılması gerekmektedir.
* Toplantı yapılacak alanda arabulucunun taraflarla özel görüşme yapabileceği yada taraflardan birinin vekilinden hukuki danışmanlık almasını sağlayacak özel alanların bulunması gerekmektedir.
* Gizliliğe dikkat edilmelidir.
* İşçi – iş veren uyuşmazlıklarında iş akdi feshinden en az bir gün sonra toplantı yapılmalıdır.
* Her ne kadar menfaat temelli anlaşma sağlansa da “gabin” (karşı tarafın zor durumundan faydalanarak hak edişin çok altında bir rakamla anlaşma sağlanmamalıdır) oluşmamasına dikkat edilmelidir.
* Anlaşma sağlanan işçilik alacakları yönünden işçiye yapılacak olan ödeme açıkça belirtilmelidir. Örneğin “işe iade taleplerini” kapsayan arabuluculuk anlaşmalarında. “Boşta geçen süre tazminatı”, “işe başlatmama tazminatı” ve * “ikale maaş” gibi alacak kalemleri bakımından “Herhangi bir talebi yoktur.” veya “İlgili alacak kalemlerinden feragat etmiştir.” Tarzında beyanların bulunmaması gerekmektedir. 
* Bir arabulucu bir günde 10-12 toplantı yapabilir.

Yukarıda sayılan vb. durumlara dikkat edilmeden yapılan arabuluculuk faaliyetinin iptal edilme ihtimali yüksektir. Arabuluculuk faaliyetinin iptal edilmesi sonrasında  arabuluculuk faaliyeti neticesinde işçiye ödenmiş olan işçilik alacakları dahil olmak üzere ilgili talepler tekrardan dava konusu yapılabilir.

 

Arabuluculuk ile uyuşmazlıklarda hızlı çözüm

 

Arabuluculuk uyuşmazlığın çözümünü hızlı sonuçlandırmaktadır. İşe iade davalarında yasada 2 aylık yargılama 1 aylık temyiz süresi öngörülmüş ise de ortalama işe iade davası 2 yıllık bir süreci bulunmaktadır.

Tazminat ve işçilik alacaklarına ilişkin davalar ise 2-3 yıl sürmektedir. Mahkemenin yoğunluğuna göre bu süre 5-6 yıllık süreyi dahi geçmektedir. Davaların bu kadar uzun sürmesi tarafları mağdur ettiği gibi, mahkemelerin de iş yükünü arttırmaktadır. Bu durumda arabuluculuğun zorunlu tutulması ile mahkeme yoluna başvurulmadan uyuşmazlık çözüme ulaşması amaçlanmaktadır.

 

Zorunlu arabuluculukta arabuluculuk görüşmelerine katılınmaması durumunda;

 

Arabuluculuk görüşmelerine mazeret göstermeden katılmayan taraf, son uzlaşmazlık tutanağında belirtilecek ve davada lehine karar verilmiş olsa bile, yargılama giderinin tamamını ödemekle yükümlüdür.

 

Arabuluculukta İnsan Kaynakları’nın yeri nedir?

Arabuluculuk görüşmelerine taraflar şahsen katılabileceği gibi vekilleri aracılığı ile de katılabileceklerdir. İşverenin tüzel kişilik olduğu durumlarda işvereni temsilen şirketin kanuni yetkilisi de katılabilecektir. İnsan kaynakları yöneticisinin bu kapsamda, kanuni yetkili sıfatının bulunması halinde arabuluculuk görüşmelerine katılması söz konusu olabilecektir.

Bunun yanı sıra şirket avukatı ile birlikte arabulucu görüşmelerine İnsan kaynakları yetkililerinin de bilgi verme, kayıtları inceleyerek değerlendirme yapma ve İnsan kaynakları’nın çalışanlara daha yakın olması sebebiyle iletişimin kuvvetlendirilmesi amacı ile katılması olasıdır.

 

Arabuluculuk Toplantısında Dikkat Edilmesi Gerekenler;

 

* Toplantı iş yeri dışında tarafsız bir alanda yapılması gerekmektedir.
* Toplantı yapılacak alanda arabulucunun taraflarla özel görüşme yapabileceği yada taraflardan birinin vekilinden hukuki danışmanlık almasını sağlayacak özel alanların bulunması gerekmektedir.
* Gizliliğe dikkat edilmelidir.
* İşçi – iş veren uyuşmazlıklarında iş akdi feshinden en az bir gün sonra toplantı yapılmalıdır.
* Her ne kadar menfaat temelli anlaşma sağlansa da “gabin” (karşı tarafın zor durumundan faydalanarak hak edişin çok altında bir rakamla anlaşma sağlanmamalıdır) oluşmamasına dikkat edilmelidir.
* Anlaşma sağlanan işçilik alacakları yönünden işçiye yapılacak olan ödeme açıkça belirtilmelidir. Örneğin “işe iade taleplerini” kapsayan arabuluculuk anlaşmalarında. “Boşta geçen süre tazminatı”, “işe başlatmama tazminatı” ve * “ikale maaş” gibi alacak kalemleri bakımından “Herhangi bir talebi yoktur.” veya “İlgili alacak kalemlerinden feragat etmiştir.” Tarzında beyanların bulunmaması gerekmektedir. 
* Bir arabulucu bir günde 10-12 toplantı yapabilir.
* Yukarıda sayılan vb. durumlara dikkat edilmeden yapılan arabuluculuk faaliyetinin iptal edilme ihtimali yüksektir. Arabuluculuk faaliyetinin iptal edilmesi sonrasında  arabuluculuk faaliyeti neticesinde işçiye ödenmiş olan işçilik alacakları dahil olmak üzere ilgili talepler tekrardan dava konusu yapılabilir.